آشنایی با اختلالات غده تیروئید و راه های پیشگیری از آن | تیروئید، مغز دوم بدن
غده تیروئید فقط یک غده کوچک در گردنتان است، غده‌ای به شکل پروانه. اما آن قدر نقش بزرگی در عملکرد بدنتان دارد که حتی کمی تغییر در آن می‌تواند زندگی تان را به هم بزند.
الهام ظریفیان| فقط یک غده کوچک در گردنتان است، غده‌ای به شکل پروانه درست زیر سیب‌آدم (برجستگی در قسمت جلویی حنجره). اما آن قدر نقش بزرگی در عملکرد بدنتان دارد که حتی کمی تغییر در آن می‌تواند زندگی تان را به هم بزند. تیروئید مانند یک موتور کوچک در بدن است که اگر درست کار کند، همه چیز در بدنتان خوب پیش می‌رود، اما اگر دچار اختلال شود، عوارض جدی برای سلامتتان ایجاد می‌کند.
این غده نه تنها روی جسم بلکه روی ذهن شما هم اثر می‌گذارد. چنانکه مطالعات نشان داده‌اند اختلالات تیروئید با افسردگی، مه مغزی و حتی کاهش تمرکز مرتبط هستند. به همین دلیل است که گاهی به تیروئید لقب مغز دوم بدن را می‌دهند، اما خبر خوب این است که با شناخت صحیح و مراقبت‌های لازم، می‌توانید از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کنید.
در این مطلب می‌خواهیم به بررسی کامل تیروئید، علائم کم کاری و پرکاری آن، راه‌های تشخیص، درمان و راه‌های پیشگیری از آن بپردازیم تا شما بتوانید با دانش کافی از سلامتتان محافظت کنید.
تیروئید چیست؟
غده تیروئید، غده‌ای درون ریز است که در قسمت جلو گردن، دقیقا زیر سیب آدم (برجستگی حنجره) قرار دارد و دارای دو لوب راست و چپ در هر دو طرف نای است. هورمون‌های اصلی آن، تیروکسین (T۴) و تری یدوتیرونین (T۳) هستند (عدد ۳ و ۴ بیانگر تعداد مولکول‌های ید موجود در ساختار این هورمون‌ها ست.)
کار غده تیروئید چیست؟
غده تیروئید یک وظیفه بسیار مهم به نام متابولیسم یا همان سوخت و ساز بدن را برعهده دارد. همه سلول‌های بدن برای فعالیت به سوخت و ساز نیاز دارند. کنترل دمای بدن، ضربان قلب، انقباض و انبساط ریه ها، دستگاه گوارش، پوست و تقریبا تمام اندام‌ها بر عهده هورمون‌های تیروئیدند. حالا چه می‌شود اگر این هورمون‌ها کمی بیشتر یا کمتر تولید شوند؟
میزان شیوع مشکلات تیروئید
در ایران، به دلیل کمبود ید در برخی مناطق، بیماری‌های تیروئید مانند گواتر و کم کاری تیروئید شایع‌تر هستند. چهار استان اصفهان، یزد، تهران و قزوین به ترتیب بالاترین میزان سرطان تیروئید را دارند. اگرچه افزودن ید به نمک خوراکی کمک زیادی به کاهش این مشکل کرده است، اما هنوز عواملی مانند استرس، رژیم غذایی نامناسب و سابقه خانوادگی خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
زنــان یا مردان؟
زنان ۵ تا ۸ برابر بیشتر از مردان در معرض مشکلات تیروئید هستند.
چه سنی؟
اختلالات تیروئید ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما شیوع آن در زنان قبل از یائسگی بیشتر است.
کم کاری تیروئید
وقتی غده خیلی آرام می‌گیرد
کم کاری تیروئید به حالتی گفته می‌شود که غده تیروئید شما مقادیر کافی از هورمون‌های مهم و خاص را تولید نکند.
- خستگی، خواب آلودگی و ضعف مفرط
- عدم تحمل سرما
- افزایش وزن بی دلیل یا مشکل در کاهش وزن
- خشکی پوست و مو‌های شکننده
- یبوست و کم اشتهایی
- تورم صورت و دست‌ها
- صدای خشن
- ضربان قلب کند
- خون ریزی ماهیانه شدید و نامنظم در زنان
- ترشح شیر از پستان‌ها
عوارض
کم کاری تیروئید اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی تری شود، از جمله:
- مشکلات قلبی نظیر افزایش فشار خون
- مشکلات روانی و کاهش حافظه
- بزرگی تیروئید (گواتر)
- کم خونی
- بروز مشکلات در بارداری و نازایی
علل
کم کاری تیروئید علت‌های مختلفی دارد که موارد زیر از جمله شایع‌ترین آنها هستند:
- بیماری‌های خودایمنی
- کمبود ید
- آسیب به غده
- مصرف دارو‌های خاص
پرکاری تیروئید
وقتی غده خیلی فعال و پرانرژی می‌شود
پرکاری تیروئید شرایطی است که در آن غده تیروئید شما مقادیر بالایی از هورمون تیروکسین را ترشح می‌کند.
- افزایش ضربان قلب
- اضطراب، زودرنجی، تحریک پذیری و عصبانیت
- کاهش وزن بدون توضیح
- تعریق زیاد و عدم تحمل گرما
- خارش پوست و ریزش مو
- مشکل در خواب
- تنگی نفس و تنفس کوتاه
- احساس خستگی
- لرزش دست‌ها
- درد سینه و ضعف عضلات
- استفراغ
عوارض
عدم درمان پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:
- نارسایی قلب
- سکته مغزی
- بیماری‌های روانی
- شکنندگی استخوان
- مشکلات چشم مانند بیرون زدگی، قرمزی یا تورم، حساسیت به نور، دید تار و دید دوتایی
- به خطر افتادن سلامت جنین و نوزاد در زنان باردار
علل
مهم‌ترین علل بروز پرکاری تیروئید موارد زیر هستند:
- بیماری‌های خودایمنی مانند گریوز که در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله کرده و باعث افزایش ترشح هورمون‌های تیروئید می‌شود.
- تومور‌های غده تیروئید
- تومور‌های مغزی (مثل آدنوما‌های هیپوفیز)
دیگر اختلالات غده تیروئید
تیروئیدیت: گاهی بچه دار شدن می‌تواند موجب بروز اختلال تیروئید شود. این بیماری تحت عنوان تیروئیدیت پس از زایمان شناخته می‌شود. این شرایط معمولا موقتی است، اما می‌تواند با هر بار بارداری برگردد.
ندول‌ها یا توده ها: این توده‌ها می‌توانند مانع از عملکرد درست غده تیروئید شوند. همچنین آنها به تنهایی نیز ناراحت کننده هستند.
سرطان تیروئید: سرطان تیروئید شایع‌ترین بدخیمی غدد درون ریز در دنیاست. شیوع سرطان تیروئید سیری افزایشی به ویژه از سال ۲۰۰۲ داشته است.
راهکار‌های ساده، اما مؤثر برای پیشگیری از اختلالات غده تیروئید
تغییرات در سبک زندگی می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت این غده حیاتی ایفا کند. رفتار‌های روزمره، رژیم غذایی، استراحت و مدیریت استرس همگی می‌توانند بر عملکرد تیروئید تأثیرگذار باشند. راهکار‌های زیر پیشنهاد می‌شوند:
تغذیه مناسب
رژیم غذایی سرشار از ید: مطمئن شوید به میزان کافی در رژیم غذایی شما ید وجود دارد. (یک میلی گرم ید در هفته). نمک یددار، ماهی، میگو و مواد غذایی دریا منابع خوبی از ید هستند.
کاهش مواد کربوهیدراتی تصفیه شده: یعنی هر ماده غذایی که از آرد‌های نول یا همان آرد‌های قنادی درست شده است. مانند انواع کیک‌ها و شیرینی ها، نان فانتزی و ...
مصرف سبزیجات، میوه جات و غلات کامل: به حفظ تعادل هورمونی کمک می‌کند.
محدود کردن مصرف سویا و مواد دارای گلوتن: در برخی افرادی که حساسیت یا مشکلات هورمونی دارند، مصرف زیاد این مواد می‌تواند بر عملکرد تیروئید تأثیر بگذارد.
مدیریت استرس و اضطراب
استرس مزمن می‌تواند بر عملکرد غده تیروئید تأثیر منفی بگذارد و احتمال بروز بیماری‌های مربوط به آن را افزایش دهد.
تکنیک‌های تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و ورزش‌های آرام بخش را در برنامه روزانه قرار دهید.
ورزش منظم
فعالیت بدنی منظم نه تنها به کنترل وزن کمک می‌کند، بلکه تعادل هورمونی بدن را نیز حفظ می‌کند.
پیاده روی، شنا، یوگا، همه گزینه‌های مناسبی برای حفظ سلامت کلی و پیشگیری از بروز مشکلات تیروئید هستند.
اجتناب از مواد مضر و آلاینده‌ها
قرار گرفتن در معرض مواد سم زا، مواد شیمیایی صنعتی و آلودگی‌های محیطی می‌تواند بر غده تیروئید تأثیرگذار باشد.
بهتر است در استفاده از محصولات حاوی مواد شیمیایی، شوینده‌ها و سموم بی احتیاط نباشید و هوای سالم و محیط پاک را ترجیح دهید.
خواب کافی و منظم
خواب کافی، به تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کند و از بروز اختلالات هورمونی جلوگیری می‌کند.
سعی کنید هر شب ۷تا۸ ساعت خواب منظم داشته باشید و از خواب در محیط تاریک و تاریکی کامل بهره ببرید.
کنترل وزن و تناسب اندام
داشتن رژیم غذایی متعادل و تمرینات فیزیکی منظم، در حفظ وزن مناسب مؤثر هستند.
مراجعه منظم به پزشک
معاینات دوره‌ای و چکاپ‌های منظم کمک می‌کند تا قبل از بروز نشانه‌های قابل توجه، وضعیت سلامت تیروئیدتان بررسی شود.
در صورت داشتن سابقه خانوادگی یا علائم هشدار، حتما هر سال یا هر دو سال یک بار آزمایش‌های تیروئید را انجام دهید.
استفاده از محافظ تیروئید در رادیوگرافی‌ها
محافظت از تیروئید حین رادیوگرافی از سر و گردن و دندان ضروری است. استفاده نکردن از کاور‌های تیروئید می‌تواند موجب بروز اختلالات تیروئیدی شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
